قانون ارث ۱۴۰۴، سهم دختر و پسر در ارث، تغییر قانون ارث ایران

آیا قانون ارث در سال ۱۴۰۴ تغییر کرده؟ سهم دختر و پسر برابر شده؟

ارث و نحوه تقسیم آن، از مهم‌ترین مباحث حقوقی و خانوادگی در ایران است. هرچند قوانین ارث در کشور ما بر اساس قانون مدنی و احکام شرعی تنظیم شده‌اند، اما هر چند سال یک‌بار شایعات و اخبار مختلفی در فضای مجازی منتشر می‌شود که ممکن است ذهنیت مردم را تغییر دهد.
در سال ۱۴۰۴ نیز خبرهایی مبنی بر «تغییر قانون ارث» و «برابر شدن سهم دختر و پسر» در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شد. اما آیا این خبر صحت دارد؟ آیا قانون ارث واقعاً تغییر کرده است؟ در این مقاله، با بررسی دقیق قانون و نظر کارشناسان حقوقی، به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهیم.

قانون ارث در ایران بر چه اساسی تنظیم شده است؟

قانون ارث در ایران ریشه در فقه اسلامی (فقه امامیه) دارد و مواد ۸۶۱ تا ۹۴۹ قانون مدنی به‌طور مستقیم به این موضوع پرداخته‌اند. بر اساس این قانون:

• وراث بر اساس درجه خویشاوندی و نسبت با متوفی، طبقه‌بندی می‌شوند.
• سهم هر یک از وراث طبق نسبت شرعی مشخص است.
• پسر در شرایط مساوی، دو برابر دختر ارث می‌برد.

این حکم به‌طور مستقیم از قرآن کریم (آیه ۱۱ سوره نساء) گرفته شده و جزء احکام ثابت شرع محسوب می‌شود.

آیا قانون ارث در سال ۱۴۰۴ تغییر کرده است؟

شایعه یا واقعیت؟

در ماه‌های ابتدایی سال ۱۴۰۴، خبرهایی با عناوین «برابری سهم ارث دختر و پسر» در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. این خبر، واکنش‌های گسترده‌ای را به‌ویژه در بین خانواده‌ها و فعالان حوزه حقوق زنان برانگیخت. اما بررسی رسمی قوانین نشان می‌دهد:

• هیچ اصلاحیه‌ای در مواد قانون مدنی مربوط به ارث در سال ۱۴۰۴ تصویب یا اجرا نشده است.
• آخرین تغییرات مرتبط با ارث، مربوط به سال‌های قبل و در حوزه‌هایی مانند ارث بردن زن از زمین یا حق‌السکنی بود.

موضع قوه مقننه و شورای نگهبان

برای تغییر هرگونه حکم قانونی که منشأ شرعی دارد، لازم است که:

1. مجلس شورای اسلامی طرح یا لایحه‌ای تصویب کند.
2. شورای نگهبان آن را از نظر مغایرت با شرع بررسی کند.
3. در صورت عدم مغایرت، قانون لازم‌الاجرا شود.

از آنجایی که برابری سهم ارث دختر و پسر، با نص صریح قرآن متفاوت است، احتمال تصویب چنین قانونی در چارچوب قوانین فعلی ایران بسیار اندک است.

سهم دختر و پسر در ارث چگونه محاسبه می‌شود؟

مثال ساده

فرض کنید فردی فوت کرده و تنها دو فرزند (یک پسر و یک دختر) دارد:

• ابتدا بدهی‌ها و حقوق متوفی (مانند مهریه همسر) پرداخت می‌شود.
• سپس باقی‌مانده دارایی به نسبت دو سهم برای پسر و یک سهم برای دختر تقسیم می‌شود.

یعنی اگر کل دارایی ۳۰۰ میلیون تومان باشد:

• سهم پسر: ۲۰۰ میلیون تومان
• سهم دختر: ۱۰۰ میلیون تومان

چرا سهم پسر دو برابر دختر است؟

این موضوع در فقه اسلامی به مسئولیت‌های مالی مرد نسبت داده شده است:

• مرد مکلف به پرداخت مهریه، نفقه و تأمین هزینه‌های زندگی خانواده است.
• دختر (در زمان ازدواج) مهریه و نفقه دریافت می‌کند و مسئول تأمین مالی خانواده نیست.

از نظر فقهای شیعه، این تقسیم‌بندی یک توازن حقوقی و اقتصادی در ساختار خانواده ایجاد می‌کند.

تغییرات اخیر در قانون ارث

هرچند سهم دختر و پسر تغییری نکرده، اما در سال‌های گذشته چند اصلاحیه مهم اعمال شده است:

1. ارث بردن زن از قیمت زمین (قبل از این، زن فقط از بنا و درختان ارث می‌برد).
2. حق سکونت زن در منزل مشترک تا زمان دریافت سهم‌الارث.
3. بهبود فرآیند انحصار وراثت و کاهش زمان دادرسی.

پیامدهای شایعات حقوقی در فضای مجازی

انتشار شایعاتی مانند «برابری سهم ارث دختر و پسر» می‌تواند باعث:

• افزایش تنش‌های خانوادگی
• سوءبرداشت از قانون
• تصمیمات اشتباه در تقسیم دارایی‌ها
  شود.
  به همین دلیل، مشورت با یک وکیل متخصص ارث و امور خانواده قبل از هرگونه اقدام قانونی ضروری است.

در چه شرایطی دختر و پسر سهم مساوی می‌برند؟

هرچند قاعده کلی «دو برابر بودن سهم پسر» است، اما در شرایط خاص، ممکن است سهم دختر و پسر برابر یا حتی متفاوت از این نسبت باشد. برای مثال:

• اگر تنها وارثان، چند دختر یا چند پسر باشند (بدون جنس مخالف)، همه به‌صورت مساوی ارث می‌برند.
• اگر بخشی از دارایی با وصیت‌نامه منتقل شود، وصیت‌نامه می‌تواند توازن سهم را تغییر دهد (تا یک‌سوم کل اموال).

نقش وکیل در پرونده‌های ارث

یک وکیل متخصص می‌تواند:

• مدارک لازم برای انحصار وراثت را تهیه کند.
• اختلافات بین وراث را کاهش دهد.
• از تضییع حقوق شما جلوگیری کند.
• روند قانونی را تسریع نماید.

خانم نجمه قیاوسند، وکیل پایه‌یک دادگستری در اصفهان، با تجربه بالا در دعاوی ارث و خانواده، می‌تواند بهترین راهکار حقوقی را متناسب با پرونده شما ارائه دهد.

جمع‌بندی

در پاسخ به پرسش «آیا قانون ارث در سال ۱۴۰۴ تغییر کرده و سهم دختر و پسر برابر شده؟» باید گفت:

• خیر، قانون ارث در این زمینه تغییر نکرده است.
• همچنان سهم پسر دو برابر دختر است.
• تغییر این قانون نیازمند اصلاح شرعی و قانونی گسترده است که تاکنون انجام نشده.
• شایعات فضای مجازی نباید مبنای تصمیمات حقوقی قرار گیرد.

اگر در خصوص تقسیم ارث، سهم دختر و پسر، یا انحصار وراثت پرسشی دارید، پیش از هر اقدام قانونی با یک وکیل متخصص مشورت کنید.
برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی با خانم نجمه قیاوسند، وکیل خانواده و امور قراردادها در اصفهان، همین امروز تماس بگیرید.

کلمات کلیدی

قانون ارث ۱۴۰۴، سهم دختر و پسر در ارث، تغییر قانون ارث ایران، ارث بردن دختر، ارث بردن پسر، وکیل ارث اصفهان، نجمه قیاوسند، وکیل خانواده اصفهان، تقسیم ارث در ایران، حقوق ارث زن و مرد.